از آن جایی که دوران ابتدایی دوران طلایی تحصیلی دانش آموزان می باشد، هر آنچه که به عنوان راهکارهای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی در نظر گرفته می شود، از انتخاب نیروهای کاردان برای مدرسه گرفته تا تشویق و تنبیه، ایجاد علاقه و تکالیف باکیفیت، در صورتی می تواند تثبیت شود که در تمامی دوران تحصیلی دانش آموزان به طور مستمرتقویت گردد.

دوره ی ابتدایی، دوره ی طلایی برای پیشرفت تحصیلی

اندیشیدن و به کارگیری راهکارهای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی بحث بسیار مهمی است؛ چراکه درحقیقت دوره ی ابتدایی را باید دوره ی طلایی در بین تمامی دوره های تحصیلی یک دانش آموز به حساب آورد؛ چون اهمیت دوره ی ابتدایی از تمامی دوره های تحصیلی یک فرد بسیار بسیار بالاتر و مهم تر می باشد.

پایه ریزی تمامی ارتباطات اجتماعی دانش آموزان برای ورود به جامعه، فراگیری دانش آداب و قوانین روابط اجتماعی و برخورد با دیگران، شکل گیری رویکرد ذهنی دانش آموزان به تحصیل و آموختن طبقه بندی شده و منظم، همه و همه از دوران ابتدایی دانش آموزان شروع می شود و بالطبع طریقه ی ادامه ی آن نیز کاملا به نوع و نحوه ی شروع تک تک این آموزش ها وابسته می باشد.

اگر این پایه ریزی دوره ی طلایی ابتدایی شروعی صحیح و باکیفیت، همراه با برنامه ریزی هایی منظم، دقیق و حساب شده داشته باشد حتما تا انتها با رعایت همین روش صحیح، محکم و استوار و باکیفیت پیش خواهد رفت، ولی اگر از همان ابتدا با روش های نادرست و ویران کننده ی خود یک پایه ریزی ناقص و غلط داشته باشیم و یا اصلا در این باره هیچ گونه پایه ریزی ای صورت نگیرد و دانش آموزان ابتدایی بدون برنامه ای خاص تنها روز به روز مدرسه را طوطی وار سپری کنند، تا انتهای دوران تحصیلی این دانش آموزان را ویران کرده ایم؛ مگر آن که برای این راه به خطا رفته ی دانش آموزان در میانه های راه تحصیل، روش های اصلاحی در نظر گرفته شده، با جدیت به کار گرفته شوند، که البته حتما بسیار زمان بر و طالب صرف انرژی و توان زیاد خواهند بود و شاید در بعضی از مواقع متأسفانه حتی جوابگو هم نباشند و بی نتیجه و عقیم بمانند.

پایه های اصلی ترین ستون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دقیقا در همین دوران طلایی ابتدایی خشت به خشت قرار داده شده، در دوران تحصیلی بعدی بالا می رود؛ بنابراین ارائه ی راهکار برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی می تواند راهگشای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در تمامی دوران تحصیلی شان تا بالاترین مقاطع تحصیلی باشد. چه خوش گفته اند شاعر بزرگوار ایران زمین، صائب تبریزی (ره):

«چون گذارد خشت اول بر زمین معمار کج ... گر رساند بر فلک، باشد همان دیوار کج»

نقش اولیای مدرسه در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی

با توجه به آنچه که بیان گردید، به سادگی متوجه می شویم که نقش آموزگاران، معلم ها و تمامی اعضای کادر اجرایی دوران ابتدایی برای دانش آموزان ابتدایی و آینده ی تحصیلی و زندگی شخصی آن ها همان نقش معماری است که خشت خشت آموزش و پرورش وجود این دانش آموزان را باید با موادی اعلا و باکیفیت، به شکلی کاملا درست و ایده آل برای شان بچینند و با ملات صبر، عشق و مهربانی بین تمامی این خشت ها را پر نمایند تا در هنگامه ی بارش سختی ها و ناملایمات زندگی چه در تمامی دوران تحصیلی زندگی دانش آموزان و چه در زندگی خانوادگی، خصوصی و شخصی آن ها، با یک ساختمان وجودی محکم و بااقتدار به سمت موفقیت و پیروزی در تمامی عرصه ها پیش بروند و صد البته در تمامی مسیر خود به سمت موفقیت و پیروزی، هرگز از شاهراه انسانیت نیز خارج نشوند.

به کارگیری اولیای مدرسه ای با رفتار و کرداری متعادل از پایین ترین رده ی شغلی تا بالاترین رده ی مدیریتی برای دوره ی آموزشی ابتدایی بسیار مهم تر از تمامی دوره های تحصیلی است.

معلم کلاس اول و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی

به همان اندازه که دوران ابتدایی در میان تمامی دوره های تحصیلی دانش آموزان یک دوره ی خاص و طلایی برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی به حساب می آید، معلم ها و یا همان آموزگارانی که کار با دانش آموزان کلاس اول ابتدایی را برعهده دارند نیز خاص ترین و تأثیرگذارترین معلم های دوران ابتدایی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان قلمداد می شوند. پس کاملا مشخص است که انتخاب آموزگاران کلاس اول ابتدایی باید بسیار بادقت و باوسواس صورت بگیرد تا اشخاصی برای این نقش تعیین کننده در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انتخاب شوند که چه از لحاظ اخلاقی و چه از لحاظ علمی و توانایی تدریس قوی و پویا باشند.

ایجاد علاقه مندی به مدرسه و اولیای مدرسه

وقتی دانش آموزان ابتدایی به مدرسه و اولیای مدرسه علاقه مند شوند ناخودآگاه درس و تحصیل نیز برای آن ها دلنشین شده، علاقه به تحصیل و ادامه ی تحصیل در وجودشان جان گرفته، کم کم رشد کرده، به شکلی محکم و قوی پایه ریزی می شود. ناگفته کاملا مشخص است که اگر برعکس این قضیه اتفاق بیفتد و در دوران طلایی ابتدایی کوچک ترین دلزدگی از مدرسه و اولیای مدرسه پیش بیاید، پایه ی علاقه به تحصیل دانش آموزان سست شده، پیشرفت تحصیلی آن ها بیش تر و بیش تر در یک سراشیبی تند سقوط کرده، آینده ی تحصیلی آن ها را با خطر مواجه می سازد.

اولیای مدرسه می توانند محیط مدرسه ی ابتدایی را با گفتار، رفتار و اعمال محبت آمیز و محترمانه ی خویش، محیطی امن و پر از آرامش برای دانش آموزان نمایند تا دانش آموزان نیز بدون داشتن دغدغه ی واکنش های قهری و خشن اولیای مدرسه در برابر انجام کارهای شان، هم با آرامش به تحصیل خود بپردازند و هم بدون هیچ ترسی، قدم برداشتن در اولین محیط اجتماعی را تجربه کنند. مسلم است که دانش آموزان در این قدم های اولیه حتما دچار اشتباه هم خواهند شد و اتفاقا دقیقا در همین جاست که محبت به جا و به اندازه ی  اولیای مدرسه همراه با مهربانی به کارشان می آید تا با حفظ آرامش خویش راهکاری صحیح را انتخاب کرده، با اجرایی کردن آن راهکار اشتباه دانش آموز را با کمک خود آن دانش آموز اصلاح کرده، با حفظ احترام و شخصیت او، راه را بر تکرار اشتباهاتی نظیر این اشتباه ببندند. شاعر بزرگ کشورمان مولوی (ره) در دفتر دوم کتاب مثنوی معنوی چه زیبا گفته اند:

«از محبت، تلخ ها شیرین شود ... از محبت، مس ها زرین شود»

پس باید تمام تلاشمان این باشد که با مهربانی و محبتی به اندازه و به جا، دانش آموزان را محترم داشته، وجود باارزش آن ها را متعالی نماییم.

پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی بدون خاله، دایی، عمه و عمو!

در مسیر علاقه مند سازی دانش آموزان ابتدایی به مدرسه برای داشتن پیشرفت تحصیلی آن ها در تمامی مقاطع تحصیلی توجه به این نکته ی مهم برای تمامی آموزگاران، معلم ها و اعضای کادر اجرایی دوران ابتدایی بسیار ضروری است که افراد جامعه خاله، دایی، عمه و عموی دانش آموزان ابتدایی نیستند! و این نکته که عده ای از اعضای اولیای مدرسه ی ابتدایی برای نزدیکی به دانش آموزان و جذب آن ها به تحصیل مایل به پذیرفتن نقش خاله، دایی، عمه و عموی دانش آموزان ابتدایی و حتی گاهی مامان آن ها می باشند! بی آن که مطلع باشند به رشد اجتماعی دانش آموزان ابتدایی لطمه زده، نه تنها در جذب دانش آموزان برای ایجاد علاقه به تحصیل آن ها کاری از پیش نمی برند بلکه به اجتماعی شدن آنان نیز لطمه ای جدی وارد می کنند؛ چراکه وقتی دانش آموزان ابتدایی وارد مدرسه ی دوران ابتدایی می شوند، یعنی اولین قدم های ورود به اجتماع را بر می دارند و این قدم های اولیه بسیار مهم و سرنوشت ساز هستند که اگر ناقص و واقعی برداشته نشوند، دانش آموزان ابتدایی مجبور می شوند تمامی دوران تحصیل و بودن در اجتماع را لنگ لنگان قدم بردارند.

دانش آموزان ابتدایی باید از همان آغاز دوران ابتدایی تحصیلی خود متوجه شوند که هر نوع ارتباط آن ها در اجتماع با ارتباط هایی که در خانواده ی خود داشته اند متفاوت بوده، ارتباطی رسمی تر و از لحاظ داشتن بار عاطفی در مرتبه ای پایین تر قرار دارد؛ اگر یک دانش آموز از همین دوره ی طلایی ابتدایی این مسأله را درک کند و ارتباطش با اولیای مدرسه حساب شده و یک رابطه ی احساسی مبالغه آمیز نباشد، یاد می گیرد که فقط خانواده جایگاهی برای رد و بدل کردن احساسات عاطفی قوی است و در اجتماع مناسبات روابط افراد با یکدیگر رسمی و به گونه ای دیگر است.

تشویق و تنبیه

یکی دیگر از راهکارهای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی مقوله ی تشویق و تنبیه است. خالی از لطف نیست اگر قبل از هر گونه صحبتی در این باره به کلام امیر المؤمنین امام علی (ع) در حکمت شماره ی 177 نهج البلاغه دقت کنیم. امیر المؤمنین امام علی (ع) فرموده اند: «بدکار را با پاداش دادن به نیکوکار آزار ده!»

با دقت در این حکمت متوجه می شویم که به جای وقت گذاشتن و فکر کردن و پرداختن به پیدا کردن راه های متفاوت تنبیهی برای دانش آموزانی که راه را به خطا می روند، بهترین و ساده ترین راه برای اصلاح خطاکاران و خطاهای احتمالی، بخصوص در دوران ابتدایی، تشویق دانش آموزانی است که مسیر درست را انتخاب کرده، هم دارای پیشرفت تحصیلی هستند و هم پیشرفت در مسیر اخلاق و رفتار.

نقش تشویق و تنبیه در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی بسیار ظریف و حساس است؛ زیرا با کوچک ترین قدم اشتباه اولیای مدرسه ممکن است یا دانش آموزان در سراشیبی دلزدگی بیفتند، و یا در مسیر خودشیفتگی و خود بزرگ بینی، که هر دوی این اتفاقات ناخوشایند مسیر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی را به بن بست می رساند. پس لازم است در تشویق کردن دانش آموزان از حد نگذریم و چند نکته را در نظر بگیریم.

1- تشویق در تمامی زمینه ها

اگر خواستار پیشرفت تحصیلی دانش آموزان هستیم حتما باید تمامی خصلت ها و مهارت های موجود در وجود تک تک دانش آموزان را رصد کنیم و فقط روی یک مورد بخصوص تمرکز نکنیم؛ مثلا فقط برترین ها از نظر درسی و یا ورزشی را معرفی نکنیم و یا حتی می توانیم درس ها را تفکیک کنیم؛ چراکه توانایی هر کدام از دانش آموزان در درس های مختلف متفاوت است.

حسن انجام این کار در این است که می توانیم با ترفندهایی همه ی دانش آموزان را مورد تشویق قرار دهیم. مثلا وقتی موارد در نظر گرفته شده برای بررسی دانش آموزان متعدد و در زمینه های مختلف باشد حتما می توان تمامی دانش آموزان را در یکی از این موارد جزء کسانی که شرایط تشویق شدن را دارند قرار داد.

2- تافته ی جدا بافته شدن ممنوع

درست است که تشویق کردن دانش آموزان نقش مهمی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی ایفا می کند ولی اگر به صورت مداوم و همیشگی یکی از دانش آموزان را که اتفاقا دانش آموز ممتازی نیز در تمامی زمینه ها می باشد تشویق کنیم، هم در دانش آموزان دیگر دلزدگی و دلسردی ایجاد می کنیم و آن ها تصور می کنند هرگز راه پیشرفتی برای شان مهیا نمی باشد و هم در دانش آموزی که مدام تشویق می شود امکان به وجود آمدن حس «تافته ی جدا بافته بودن» وجود دارد که با ایجاد غروری کاذب در او، مانعی بزرگ در مسیر پیشرفت تحصیلی او خواهد شد.

3- شرطی شدن ممنوع

در تشویق کردن دانش آموزان همواره مراقب باشیم که آن ها شرطی نشوند یعنی این تصور در آنان شکل نگیرد که در ازای انجام هر کار درستی باید بلافاصله جایزه بگیرند، به همین دلیل بهتر است تشویق کردن از تشویق های کلامی نزد خود دانش آموز به تنهایی، در کلاس درس و جلوی همه ی دانش آموزان کلاس و گاهی در صبحگاه مدرسه و بین تمامی دانش آموزان مدرسه شروع شود و در فاصله هایی تعیین شده مثلا در انتهای هر فصل سال تحصیلی برترین های هر درس و هر مهارت انتخاب شوند و یک تشویق نهایی صورت بگیرد.

تکالیف هدفمند

به دلیل اینکه دانش آموزان دوره ی ابتدایی تازه به انجام یک سری کارهای منظم و تابع زمان می پردازند و هنوز هیچ تصوری از مدیریت زمان و انجام کارهای خود را ندارند، بهتر است بیش تر تکالیف مدرسه با در نظر گرفتن تمهیداتی در مدرسه انجام شود و تکالیف باقیمانده نیز با همکاری همیشگی اولیای خانه و مدرسه در منزل، و فقط با نظارت والدین انجام شود، نه با دخالت آن ها.

همچنین در تنظیم تکالیف حتما کیفیت بر کمیت برتری داشته باشد و تکالیفی در نظر گرفته شود که باعث تثبیت دروس تدریس شده باشند، نه فقط برای تمرین نوشتن.

تقویت راهکارهای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی

با توجه به آن چه که در رابطه با دوران طلایی بودن دوره ی تحصیلی ابتدایی گفته شد، پس هر راهکاری که برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی در نظر گرفته شده، سپس به صورت کامل و پیگیرانه عملی گردیده، اگر به همین روال پیش برود و با روش هایی تقویت کننده در دوران تحصیلی بالاتر همراه گردد، می تواند پیشرفت های لحظه به لحظه را برای دانش آموزان در تمامی دوران تحصیلی و زندگی خانوادگی شان رقم بزند. بنابراین تقویت این راهکارها بسیار حائز اهمیت است.

لحظه لحظه هایتان در مسیر پیشرفت

نویسنده : محبوبه عباسی

---

پیشنهادهای جدید :

راهکارهایی برای دانش آموزان دیرآموز

چگونه دانش آموزان را به نماز تشویق کنیم؟

علت بی انگیزه شدن دانش آموزان امروزی

---