لازمه ی پیروزی در این موارد حقوقی و گرفتن حق خودمان است که تا حد ممکن اطلاعات قضایی و آیین دادرسی خود را افزایش دهیم. یکی از مشکلات اساسی که امروزه مردم بسیار با آن سروکار دارند نحوه اعتراض به رای تجدید نظر دادگاه ها میباشد. اعتراض به رای تجدید نظر دادگاه ها را در اصطلاح حقوقی فرجام میگویند.

در قرنی زندگی میکنیم که هر روزه مشکلات حقوقی مردم افزایش می یابد و به دنبال راه حلی برای رسیدن به حق خود می باشند. هیچ یک از م دوست نداریم در دادگاهی حق ما و یا اطرافیان ما ضایع گردد و مورد بی عدالتی قرار گیرد. لازمه ی پیروزی در این موارد حقوقی و گرفتن حق خودمان است که تا حد ممکن اطلاعات قضایی و آیین دادرسی خود را افزایش دهیم. یکی از مشکلات اساسی که امروزه مردم بسیار با آن سروکار دارند نحوه اعتراض به رای تجدید نظر دادگاه ها میباشد. اعتراض به رای تجدید نظر دادگاه ها را در اصطلاح حقوقی فرجام میگویند.

رسیدگی فرجامی در دادگاه ها در واقع هنگامی اتفاق می افتد که فرد اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر داشته باشد، بنابراین روند دادرسی از ابتدا شروع شده با تفاوت این که در رسیدگی فرجامی تنها میزان تطبیق و یا عدم تطبیقی صادره در دادگاه تجدید نظر با موازین شرع اسلام و مقررات قانونی مورد بررسی قرار میگیرد. در نتیجه دیوان عالی کشور هنگامی که اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر صورت میگیرد اقدام به قضاوت نمیکند بلکه تنها آرا نهایی را مورد بررسی از جنبه های گوناگون دین اسلام و قانون قرار میدهد. باید این نکته را مورد توجه قرار داد که دیوان عالی کشور در نتیجه ی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر، رای که در روند فرجام خواهی قرار گرفته است را ابرام و یا نقض میکند.

اگر این رای پس از بررسی های قضایی مورد نقض قرار گیرد ، خود دیوان عالی کشور اقدام به بررسی مجدد و صدور رای نمی کند بلکه تنها دستور به نقض آن رای داده و پرونده برای بررسی مجدد و از سرگیری دادرسی به مراجع  پایین تر یعنی دادگاه های استان و یا شهر مربوطه فرستاده میشود.

بررسی فرجام پذیر بودن رای

مهم ترین وظیفه ی دیوان عالی کشور در هنگامی که اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر صورت می گیرد آن است که نظارتی صحیح بر اجرای قوانین در محاکم داشته باشد. فرجام خواهی کسی از راه های اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر میباشد که باید در قانون آمده باشد، یعنی در صورتی میتوان درخواست فرجام کرد که رای داده شده در دادگاه تجدید نظر قابل بررسی باشد و درمتن قانون به آن اشاره شده باشد.

به طور معمول اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر در دسته بندی های زیر قرار میگیرد:

1-احکام مرتبط به اصل نکاح و فسخ قرارداد نکاح

2-طلاق گرفتن زوجین از یکدیگر

3-محجور واقع شدن کودکان و یا مجانین و حقوق مربوط به آنان

4-معین کردن نسب فرزندان و مباحث مرتبط به ارث و میراث

5-وقف کردن که خود مبحثی مهم به شمار می آید

6-قراردادهای مربوط به مباحث مالی

اما سوالی که ممکن است در مورد نحوه ی اعتراض به رای تجدید نظر برای بسیاری از ما پیش آید آن است که به کدام دسته از آرا نهایی که در دادگاه تجدید نظر صادر شده اند، نمیتوان به هیچ نحوی اعتراض کرد. در ادامه به این سوال خواهیم پرداخت.

کدام آرا نهایی دادگاه تجدید نظر نمیتوان به هیچ نحوی اعتراض کرد

1-احکامی که به اقرار قاطع دعوا های مختلف در دادگاه ها مربوط می باشد:

یعنی درصورتی که فردی که محکوم شده است خود نیز با زبان خود اقرار به ارتکاب جرمش کند ، در این صورت هیچ راهی برای اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر باقی نمی ماند.

2-احکامی که در نتیجه ی نظریات نهایی کارشناسان دادگاه تعیین شده اند:

هنگامی که یک یا چند کارشناس که اصحاب و طرفین دعوا به طور کتبی رای آنان را رای قاطع در دعوا قرار داده باشند و آن را تایید کرده باشند دیگر هیچ دلیلی برای اعتراض به رای دادگاه وجود ندارد.

3-رای نهایی که در نتیجه ی سوگند قاطع طرفین دعوا صادر شده باشند:

همانطور که در قانون اساسی کشور جمهوری اسلامی آورده شده است سوگند قطعی و صحیح از جمله آثار قابل استناد دادگاه های قضایی ایران میباشد، اما نکته ی قابل توجه آن است که اگر سوگند از نوع تکمیلی یعنی همان در حضور شاهدان توسط مدعی اثبات و رد شود و یا حتی سوگند استظهاری، قابل اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر میباشند و تنها سوگند بتی در حضور قرآن است که هیچ راهی را برای اعتراض به رای تجدید نظر برای ما باقی نمی گذارد.

4-احکامی که به موجب قوانین خاصی در قانون غیر قابل فرجام باشند:

احکامی در قانون جمهوری اسلامی ایران به عنوان قوانین استثنا آمده اند که به دلیل اشاره کامل در متن قانون به آنان نمی توان اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر داشته باشیم. برای مثال حجر، ورشکستگی یا فوت محکوم علیه از جمله این استثناء ها میباشد. و یا ورود شخص ثالث و جلب ثالث در رسیدگی پرونده هیچ گونه مجاز نمی باشد.

آیین دادرسی مربوط به فرجام خواهی و نحوه ی اعتراض به رای تجدید نظر

همان طور که میدانید اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر توسط محکوم علیه انجام می شود، در صورتی که حکم قابل فرجام خواهی باشد و اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر از طرف محکوم علیه طبق آیین و تشریفات خاص خود انجام شود می توان گفت که حتی اگر کسی که تصمیم به اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر را دارد در بازداشتگاه باشد، میتواند دادخواست فرجام خواهی خود را از طریق دفتر بازداشتگاه به دادگاه ارائه کند. در این حالت دفتر بازداشتگاه دادخواست فرد را عینا به دفتر دادگاه صادر کننده رای فرجام خواسته می فرستد. البته باید توجه داشت که رونوشت و یا روگرفت مصدق رای فرجام خواسته و نیاز لایحه ای که اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر را در بر دارد باید پیوست دادخواست فرجام باشد.

برگه های پیوست دادخواست نیز باید به تعداد کسانی باشد که فرجام خوانده و یا همان طرف دیگر دعوا می باشند، صادر شود .

هزینه ی دادرسی و اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر باید پرداخت شود و میزان آن بر عهده ی کسی است که اقدام به اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر را دارد. چنانچه دادخواست فرجام خواهی تکمیل باشد و در مهلت مقرر نیز یه طور کامل تکمیل شود مدیر دفتر دادگاه صادر کننده ی رای فرجام خواسته یک نسخه از دادخواست و پیوست های آن را برای فرجام خوانده می فرستد تا ظرف مدت بیست روز به طور کتبی پاسخ دهد. البته در شرایط اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر میتوان گفت که فرجام خوانده هر موضوعی را که لازم بداند میتواند در پاسخ به فرجام خواهی مطرح نماید.

آیین رسیدگی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر

هنگامی که اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر بدون واسطه باشد ، مدیر دفتر دادگاه صادرکننده رای فرجام خواسته یک نسخه از دادخواست و پیوست های آن را برای فرجام خوانده می فرستد تا در مدت معین که همان بیست روز تا دوماه است پاسخ دهد. البته باید توجه داشت که اگر پاسخی از سمت او داده نشود و یا اینکه پاسخ او به دلایل خاصی به دادگاه نرسیده باشد، پرونده ی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر همراه با پرونده ی فرجام خواهی نهایی به دیوان عالی کشور فرستاده میشود.

پس از آن که پرونده ی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر به دیوان عالی کشور برسد، رئیس دیوان عالی با یکی از معاونان خود با رعایت اصول نوبت و ترتیب، پرونده را به یکی از شعب دیوان ارجاع می نمایند . در دیوان عالی کشور نیز مانند سایر مراجع ضمن آن که مقام ارجاع کننده می تواند پرونده را به هریک از شعب ارائه دهد این کار را میکند و هیچ مقامی نمی تواند پرونده را از شعبه مرجوع الیه گرفته و به شعبه ی دل به خواه خود ارجاع دهد ، مگر در مواردی که قانونگذار در متن قانون و مبحث اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر به آن اشاره کرده باشد. پرونده اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر پس از ارجاع به شعبه ی مشخص آن ، در دفتر ثبت دادخواست های دفتر شعبه ثبت میشود و در نوبت رسیدگی قرار میگیرد.

در دیوان عالی کشور نیز رسیدگی باید به نوبت انجام شود مگر آنکه در مواردی به تشخیص رئیس دیوان عالی کشور، رسیدگی خارج از نوبت ضروری باشد.

بخشی دیگر از آیین رسیدگی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر

با رسیدن نوبت پرونده در اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر ، پرونده از دفتر شعبه منتقل می شود. ابتدا، رئیس شعبه و با یکی از اعضای شعبه با تعیین رئیس شعبه پرونده ی فرجام خواهی و پرونده مربوط به  رای فرجام خواسته را مطالعه و گزارش جامعی از جریان اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر و بررسی کامل با نوشتن استدلال تهیه می نماید.

عضو شعبه باید ضمن مراجعه به پرونده برای تهیه ی گزارش، در صورتی که هر یک از قضات در آن پرونده دخالت داشته اند و یا تخلف از مواد قانونی یا اعمال فرض و نا آگاهی از مبانی قضایی را مشاهده کند، آن را به طور کامل با استدلال و گزارش خود شرح دهد . در نتیجه پرونده ی اعتراض به رای تجدید نظر دائمی به همراه گزارش به دادگاه عالی انتظامی قضات فرستاده میشود.

در این حالت رسیدگی به پرونده ی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر یا همان فرجام خواهی آغاز می گردد. رسیدگی در دیوان عالی کشور بدون حضور طرفین دعوا صورت می گیرد مگر آنکه شعبه مرجوع الیه حضور را لازم بداند. در این حالت نتیجه ی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر برگه های احضاریه ی دعوت به دیوان عالی کشور به دادگاه محل اقامت طرفین دعوا فرستاده میشود تا ابلاغ به خود شخص شوند.

نکات تکمیلی در مورد نحوه اعتراض به رای تجدید نظر

دفتر دادگاه صادر کننده رای برای اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر این پرونده را در دو حالت به دیوان عالی کشور می فرستد، حالت نخست در صورتی میباشد که دادگاه صادر کننده ی رای فرجام خواسته ، دادخواست فرجامی را به این سبب که بدون عذر موجه است خارج از مهلت رسیدگی کرده است و یا اینکه پرونده به طور کامل نقض شده باشد. در مدت معین نیز تجدید نظر و تکمیل نشده باشد .

حالت دوم در هنگام رسیدگی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر وقتی میباشد که دادگاه صادر کننده رای فرجام خواسته را در مهلت معین صحیح تشخیص داده باشد و پرونده فرجامی و پرونده کامل اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر به دیوان عالی کشور فرستاده شده است.

در نحوه ی اعتراض به رای تجدید نظر باید پذیرفت که چنانچه احتمالا دادخواست فرجامی شما ناقص باشد دیوان عالی کشور باید پرونده را برای صدور اخطار رفع نقص به دادگاه صادر کننده رای برگرداند . اما معمولا در مواردی که پرونده  اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر در حالت دوم به دیوان عالی کشور فرستاده میشود ، پرونده کامل بوده و اماده ی رسیدگی میباشد. در این حالت دیوان عالی کشور نسبت به رسیدگی فرجامی سریعا اقدام می نماید.

در صورتی که رای پرونده ی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر به علت عدم صلاحیت دادگاه نقض شود ، پرونده برای رسیدگی بیشتر به مراجع صالح تر ارجاع داده میشود. در صورتی که رای اعتراض به دادگاه تجدید نظر نقض شود و دلیل اصلی آن نقص تحقیقات باشد ، رسیدگی دوباره به دادگاه صادر کننده ی آن ارجاع میشود. در این صورت دیوان عالی کشور وظیفه دارد تا نواقص تحقیقات را به صورت یکجا گزارش کند.

جمع بندی

در صورتی که رای صادره در دادگاه تجدید نظر به علت تاخیر بی اعتبار شود و در اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر توسط یکی از طرفین دعوی ثابت شود این نقض توسط دیوان عدالت اداری به سرعت پیگیری خواهد شد.

با خواندن مقاله فوق متوجه از روند کامل اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر شدید، در این مقاله سعی بر آن بود که علاوه بر افزایش اطلاعات شخصی شما ، جزییات نحوه ی اعتراض به رای تجدید نظر دادگاه ها برای شما بیان شود تا در صورت بروز مشکل بتوانید در سریعترین زمان حلوی این مشکلات را گرفته و از حق خود دفاع کنید. این باور غلط را که رای تجدید نظر دادگاه ها هیچ گاه قابل اعتراض نمی باشد را از ذهن بیرون کنید و با افزایش اطلاعات خود در زمینه ی حقوقی اقدام به دفاع از عدالت و حقوق خود و اطرافیانتان کنید.

حال در پاسخ به سوال چگونه به رای دادگاه تجدید نظر اعتراض کنیم باید گفت که در هر شرایطی اگر منع قانونی در مسیر پرونده شما وجود نداشته باشد با مراجعه به روند دادرسی که برایتان بیان کردیم می توان به راحتی اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر داشته باشیم. فقط کافیست تا شما رای قابل اعاده ی دادرسی، جهات اعاده ی دادرسی و اشخاصی که حق درخواست اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر را دارند به خوبی بشناسید.

تهیه کننده : توپ تاپ