در این مقاله قصد داریم با نگاهی به زندگی شهید رجایی، اندیشه های سیاسی آن شهید و از همه مهم تر نقش سیاسی و موثر آن در پیروزی انقلاب اسلامی و دوران پس از آن، شما را با یکی دیگر از انسان های والا و چهره های انقلابی و سیاسی آشنا نماییم.

تحقیق درباره ی نقش شهید رجایی در پیروزی انقلاب

بدیهی است که این روز ها تحقیق درباره شهید رجایی، یکی دیگر از تحقیق های رایج در میان دانش آموز های مقاطع ابتدایی و دبیران آن ها می باشد. تحقیقی هدفمند که غایت و هدف اصلی و اولیه آن آشنایی دانش آموزان با یکی دیگر از چهره و مهره های سیاسی و تاثیرگذار در پیروزی انقلاب اسلامی می باشد. بزرگ ترین و پر سر و صدا ترین رویداد قرن بیستم که کشور ایران و مردم ایران را وارد فاز جدیدی از ارتباطات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره نمود. رویدادی که موفقیت آن حاصل تلاش های چشمگیر روحانیون، چهره های سیاسی و تا حدودی مردمی مانند شهید رجایی، شهید مطهری و... بود.

از این رو ما در این مقاله قصد داریم تا با تفکیک شخصیت های موثر و سیاسی در پیروزی انقلاب اسلامی، به معرفی جامعی از شهید رجایی و نقش آن در این رویداد تاریخی بپردازیم. نگاهی جامع و همه جانبه به شخصیت، اندیشه های سیاسی و از همه مهم تر راه و روش شهید رجایی که نه تنها منجر به آشنایی بیشتر و دقیق تر دانش آموزان با شهید رجایی می شود، بلکه آن ها را در تهیه و گردآوری تحقیق و مقاله ای هدفمند و ارزیابی شده در مورد شهید رجایی و نقش آن در پیروزی انقلاب اسلامی همراهی می نماید.

نقش سیاسی شهید رجایی در پیروزی انقلاب اسلامی

محمد علی رجایی، ملقب به شهید رجایی، زاده شده در 25 اُمین روز از شهریور ماه سال 1312 هجری شمسی در شهر قزوین دیده به جهان گشود. وی که در خانواده ای متدین و خدا ترس متولد شد، در سال 1316 هجری شمسی، زمانی که تنها کودکی 4 ساله بود پدر خود را از دست داد و با غم فقدان پدر رو به رو گشت. وی که از کودکی راه و روشی جدا از برادر خود را برگزیده بود و به آموزش علوم گوناگون علاقه وافر نشان می داد، نهایت در 13 سالگی خود، یعنی در سال 1325 هجری شمسی به تهران عزیمت نمود و به تحصیل در آن شهر پرداخت. ورود او به تهران که بدون شک مهم ترین گام او در وقوع اتفاقاتی نیکو در زندگی شهید رجایی گشت. زیرا او علاوه بر آموزش کتب گوناگون، در سال 1330 به صورت کاملا داوطلبانه به خدمت در نیروی هوایی شاهنشانی ایران با درجه گروهبانی پرداخت. تنها 3 ماه از خدمت او گذشته بود که با گروه فدائیان اسلام آشنا گشت. آشنایی که سبب گشت تا او به ناخواه به شخصیتی سیاسی تبدیل شود. همکاری با اعضای این گروه دینی و همزمان شرکت در کلاس های شبانه وابسته به مراکز تعلیمات اصول جامعه اسلامی، همه و همه سبب گشتند تا خط فکری او بیش از پیش تغییر نماید.

او که از همان سال های آغازین زندگی خود به صورت ذاتی از سبک و سیاقی خاص و متفاوت بهره مند بود، سبب گشت تا بیشتر تحت تاثیر اندیشه های دینی و اسلامی قرار گیرد. اندیشه هایی سیاسی، سوابق مبارزات و جنگی، برخورداری از قابلیت تحلیل امور سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و از همه مهم تر روحیه ای انقلابی او سبب گشت، تا در زمان اعتراضات مردمی و خواهان آن ها در بر کنار نمودن سلطنت پهلوی، شهید رجایی به مهره ای سیاسی تبدیل شود. مهره ای که خواهان بر کناری سلطنت محمد رضا شاه پهلوی، دستیابی امام خمینی (ره) به خواسته ها و تفکرات خود، حکمرانی بر ایران بر مدار اسلام، ترویج فرهنگ اسلامی، حفاظت از ارزش های دینی و اسلامی و در نهایت پیروزی انقلاب اسلامی شود. واقعه ای مهم و تاریخی که بدون شک یکی از بزرگ ترین و اصلی ترین وقایع و رویداد های قرن بیستم کشور ایران می باشد.

اما جالب است بدانید که نقش سیاسی شهید رجایی تنها مختص به دوران پیش از انقلاب و حتی زمان وقوع انقلاب اسلامی نمی باشد. چرا که دید گسترده و وسیع آن شهید نسبت به تمامی مسائل، اعم از مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و غیره سبب گشت تا وی در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در خدمت این دولت اسلامی باشد. خدماتی که در ادامه به شرح آن ها خواهیم پرداخت.

نقش سیاسی شهید رجایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی

همان طوری که پیش تر اشاره کردیم، روحیه ستیزه جویی و انقلابی شهید رجایی از یک سو و تحلیل های جامع سیاسی و سوابق مبارزاتی او از سویی دیگر سبب گشت تا همواره پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بار دیگر او به مهره ای توانمند و موثر برای دستیابی و تحقق آرمان های امام راحل مبدل شود. برخورداری از توانایی های بالا، منشی اجرایی و عملکرد سیاسی او سبب گشت تا نه تنها الگو و نمونه ای برای دیگر جوانان دینی و انقلابی شود، بلکه منجر به دستیابی او به پست هایی مهم در دوران پس از انقلاب نیز شود. جایگزینی او پس از بنی صدر به عنوان دومین رئیس جمهور انقلاب اسلامی از جمله مهم ترین نقش سیاسی او در دوران پس از پیروزی انقلاب بود. نقشی سیاسی که چندان به طول نینجامید و پس از 1 سال، او در حمله ای تروریستی و بمب گذاری شده در ساختمان وزارت خانه به شهادت رسید.

نقش شهید رجایی در انقلاب :

شهید محمدعلی رجایی، یکی از چهره‌ های مهم انقلاب اسلامی ایران و رئیس‌ جمهور دوم این کشور بعد از پیروزی انقلاب ، نقش قابل توجهی در مراحل مختلف انقلاب و دوران پس از آن داشت. 

در ادامه به برخی از جنبه‌ های مهم فعالیت‌ های او در این دوران اشاره می‌ کنیم:

1. فعالیت‌های انقلابی قبل از پیروزی انقلاب : رجایی فعالیت‌های انقلابی خود را از دهه 1340 شمسی (دوران شاه) آغاز کرد. او در تشکیلات مذهبی و انقلابی فعال بود و به خاطر این فعالیت‌ها چندین بار دستگیر و زندانی شد.

2.  نقش در اعتراضات و تظاهرات : رجایی در سازماندهی و شرکت در اعتراضات علیه رژیم شاه نقش داشت. او به عنوان یکی از چهره‌های فعال در جریان مبارزات اسلامی شناخته شد و در ترویج افکار و ایدئولوژی انقلاب نقش مهمی ایفا کرد.

3.  دوران پس از انقلاب : پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رجایی در دولت موقت به عنوان وزیر آموزش و پرورش خدمت کرد و در اصلاح نظام آموزشی و ترویج ارزش‌های انقلابی در مدارس نقش داشت.

4.  ریاست جمهوری : رجایی در جولای 1981 به عنوان دومین رئیس‌جمهور ایران پس از انقلاب اسلامی انتخاب شد. دوران ریاست جمهوری او کوتاه بود و حدود دو ماه بعد در انفجار دفتر نخست‌وزیری به شهادت رسید.

5. سمبل اخلاق و ساده‌زیستی : رجایی به دلیل شخصیت متواضع و ساده‌زیستی‌اش در میان مردم ایران محبوبیت داشت. او به عنوان نمادی از اخلاق و تعهد انقلابی شناخته می‌شود.

شهید رجایی به عنوان یکی از چهره‌ های برجسته انقلاب اسلامی و دوران پس از آن ، با تأکید بر ارزش‌ های اخلاقی و مذهبی و همچنین تلاش برای ایجاد تغییرات اجتماعی و آموزشی در جامعه ایران ، یاد و خاطره‌اش همچنان در میان مردم ایران زنده است.

شهید رجایی کی به شهادت رسید؟ 

شهید محمدعلی رجایی، دومین رئیس‌جمهور ایران پس از انقلاب اسلامی، در تاریخ 30 مرداد 1360 هجری شمسی ، مطابق با 21 آگوست 1981 میلادی ، به شهادت رسید.

او در اثر انفجار بمب در دفتر نخست‌ وزیری در تهران که توسط عناصر تروریستی انجام شد ، به همراه محمدجواد باهنر ، نخست‌ وزیر وقت ایران ، و دیگر اعضای دولت ، جان خود را از دست داد. 

این حادثه تروریستی یکی از موارد برجسته خشونت سیاسی در تاریخ پس از انقلاب ایران به شمار می‌ آید.

علت ترور شهید رجایی چه بود؟

ترور شهید محمدعلی رجایی ، رئیس‌ جمهور وقت ایران ، در 30 مرداد 1360 هجری شمسی (21 آگوست 1981 میلادی) ، به علت‌ ها و زمینه‌ های مختلفی نسبت داده می‌ شود:

1. تنش‌های سیاسی داخلی : در آن زمان، ایران شاهد تنش‌های سیاسی داخلی گسترده‌ای بود. دولت جدید انقلابی با کشمکش های مختلفی از جمله مخالفت‌ های سیاسی داخلی و بحران‌ های امنیتی روبرو بود.

2. فعالیت‌ های گروه‌ های تروریستی : ترور رجایی اغلب به گروهک تروریستی منافقین (سازمان مجاهدین خلق ایران) نسبت داده می‌ شود. این گروه در دهه 60 شمسی دست به اقدامات تروریستی علیه مقامات دولتی و شخصیت‌ های برجسته انقلابی زد.

3. هدف قرار دادن رهبران انقلابی : ترور رجایی و دیگر مقامات دولتی در آن دوران، بخشی از استراتژی برخی گروه‌ های مخالف بود که قصد داشتند با حذف رهبران انقلابی، به دولت جدید انقلابی ضربه بزنند و نظم جدید ایجاد شده را برهم بزنند.

4. وضعیت ناپایدار کشور : در آن دوران ایران همچنین درگیر جنگ با عراق بود که از سپتامبر 1980 آغاز شده بود. این وضعیت به تشدید ناپایداری‌ های داخلی و افزایش فعالیت‌ های تروریستی کمک کرد.

به طور کلی ، ترور شهید رجایی در زمینه‌ ای از تنش‌ ها و مشکلات سیاسی ، امنیتی و نظامی رخ داد که در آن زمان ایران را در بر گرفته بود و نمادی از دوران پرتلاطم پس از انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌ آید.