خواب گردی نوعی اختلال در خواب طبیعی می باشد که در آن فرد از رختخواب بیرون می آید و راه می رود. خواب گردی معمولا در افراد دارای سن چهار الی هشت سالگی به چشم می‌خورد. خواب گردی اختلال خطرناکی نیست و تنها باید مراقب بود فرد در هنگام راه رفتن در خواب به خود آسیبی نرساند. خواب گردی می تواند نشات گرفته از خستگی، اضطراب، مصرف برخی دارو ها، به هم ریختن برنامه خواب و ... باشد. معمولا با گذر سن این مشکل در کودکان بهبود می یابد و نیازی به مراجعه به پزشک نیست. اما اگر در سنین بالاتر این عمل همچنان توسط فرد انجام پذیرد، بهتر است به پزشک مراجعه نموده و از راه های درمانی خواب گردی استفاده نماید.

راه رفتن در خواب که به آن خواب گردی نیز می گویند، نوعی اختلال در خواب طبیعی می باشد که در آن فرد از رختخواب بیرون می آید و راه می رود. ممکن است این راه رفتن همراه با دور زدن بی هدف در خانه باشد. حتی ممکن است کار ها و فعالیت های پیچیده تر دیگری مانند جابجا کردن اثاث خانه ، حمام رفتن ، لباس پوشیدن و یا در آوردن و حتی غذا خوردن و حرکاتی از این قبیل را انجام دهد. بعضی افراد نیز ممکن است در حالی که خوابند سوار ماشین شوند و شاید مسافتی طولانی را رانندگی کنند.خواب گردی در واقع نوعی بیداری درآمیخته با خواب است. به این اختلال Somnambulism نیز گفته می شود .همانطور که گفته شد خواب گردی و یا همان راه رفتن در خواب نوعی اختلال در خواب می باشد. حرف زدن، راه رفتن، وقفه تنفسی و ترس و وحشت در خواب از مجموعه اختلالات در خواب طبیعی به شمار میروند.معمولا فردی که به مشکل اختلال خواب  و یا خواب گردی گرفتار می شو ، فردای آن روز اعمالی را که انجام داده است به یاد نخواهد داشت و حتی اگر در همان لحظه راه رفتن وی را از خواب بیدار کنند، متوجه نمی‌شود که قبل از آن چه اعمالی انجام داده است.راه رفتن در خواب می تواند به مدت بسیار کوتاه و نزدیک به چند ثانیه و یا یک مدت طولانی و در حدود 30 دقیقه و بیشتر رخ دهد.بیشتر افرادی که به اختلال راه رفتن در خواب دچار می شوند کودکان می باشند. اولین علائم این اختلال در فردی که دارای سن چهار الی هشت سالگی می باشد به چشم می‌خورد و اوج آن 12 سالگی است و معمولا تا سن 15 سالگی علائم آن خود به ‌خود از بین می رود. اگر خواب گردی كودك از ۹ سالگی به بعد شروع شود، ممكن است در دوران بزرگسالی نیز ادامه یابد. در این صورت بهتر است، حتماً این مشكل را جدی گرفت و درصدد درمان آن برآمد. اختلال خواب گردی در پسران شایع تر از دختران است.تقریبا 10 الی 30 درصد کودکان یک دوره از این خواب گردی را تجربه می‌کنند و در بزرگسالان این آمار به یک تا هفت درصد کاهش پیدا می کند.

خواب گردی از جمله مشکلاتی می باشد که عموما در ساعات اولیه خواب و معمولا طی یک یا دو ساعت پس از زمان به خواب رفتن فرد اتفاق می افتد یعنی درست آن هنگام که کودک شما در عمیق ترین بخش خواب خود قرار دارد. خوابگردی معمولا نشانه این نیست که کودک مشکلات روحی و یا روان‌شناختی دارد و همچنین هیچ گونه آسیب روحی ایجاد نمی‌کند.کودک زمانی که در خواب راه می رود به نظر می رسد که کاملا بیدار است اگرچه در واقعیت اینگونه نیست. چشمان او باز خواهند بود و حتی ممکن است او حرف هایی نیز بر زبان بیاورد گرچه مفهوم درست و قابل فهمی نداشته باشد. تنها کاری که پدر و مادر این كودكان باید انجام دهند این است که مراقب باشند كه فرزندشان هنگام خواب آسیبی نبیند. برخی از كودكان تنها یك بار در چند ماه و برخی دیگر چند بار در طول یك ماه در خواب راه می روند. كودكان خواب گرد اغلب از این عمل ناخودآگاه خود، احساس خجالت، شرمساری، اضطراب، گناه و گیجی می كنند.بیدار کردن فردی که در خواب راه می رود عوارض خاصی در پی ندارد و خطرناک نیست. البته این امر معمولا باعث ایجاد گیجی و بهت زدگی در فرد برای مدت زمان کمی می شود. البته لازم نیست فردی که در حال خواب گردی می باشد را از خواب بیدار کرد بلکه بهتر آن است که در همان حالت خواب، اگر به شما اجازه می دهد، وی را به آرامی به سوی تختش هدایت کنید.

کودکی که در هنگام شب خواب گردی می کند، صبح روز بعد هیچ خاطره ای از اتفاقات دیشب در ذهن نخواهد داشت و هیچ موضوعی از اعمال انجام شده به یاد نخواهد آورد به همین دلیل بهتر آن است که بحث اتفاقات شب گذشته را پیش وی مطرح نکنید زیرا صحبت در مورد آن ممکن است باعث ترس و هراس کودک از خوابیدن شود.البته بعضی ها تصور می کنند افراد هنگام خواب گردی آسیبی را متحمل نمی شوند. در صورتی که چنین نیست و ممکن است به علت عدم تعادل و زمین خوردن معمولا افراد هنگام خواب گردی دچار آسیب و صدمه شوند. بهترین کار این است که قبل از اینکه فرد اقدام به خواب کند، هرنوع اسباب بازی یا شیء تیز و خطرناک دیگری که ممکن است هنگام راه رفتن در شب باعث ایجاد صدمه و آسیب در وی می شود را جمع آوری نمود. بیشتر جراحات در کودکانی که در خواب راه می روند مربوط به زمانی است که فرد از پنجره و یا ارتفاع بلندی به بیرون پرت می شود و یا تلاش می کند که از خانه خارج شود. برای همین بهتر است پنجره ها و درب ها  نیز قفل شوند. همچنین بهتر است قبل از خواب از دادن نوشیدنی به کودک پرهیز کرد و حتما قبل از رفتن به رخت خواب او را برای رفتن به دستشویی تشویق نمود.معمولا 80-70 درصد افرادی که دچار خواب گردی هستند، دارای یک سابقه خانوادگی در این مورد می باشند. یعنی می توان گفت اختلال خواب گردی آنها یک مورد ارثی نیز می باشد اما هنوز دقیقا روشن نیست که چرا برخی از افراد به آن مبتلا می‌‌شوند و برخی دیگر نه.

علائم  و نشانه های راه رفتن کودکان در خواب

در هنگام خواب گردی کودک به صورت ناگهانی از خواب عمیق خود بلند می شود. در این حالت حركات او بسیار آرام و آهسته هستند. انگشتان و دست هایش را مرتب تكان می دهد. چشم هایش در بیشتر مواقع كاملاً باز است. حتی گاهی چشمك هم می زند. در مواقعی کودک بدون هدف در خانه قدم می زند و در بیشتر موارد در پایان بدون مشكلی مجدداً به رختخواب خود باز می گردد و دوباره به خواب خود ادامه می دهد. اما گاهی نیز ممكن است فعالیت های او به راه رفتن بی هدف ختم نشود و کار های هدفمند تری مثل لباس پوشیدن، باز كردن در و… را انجام دهد. در کل كودك هنگام انجام این گونه كارها هوشیار نیست، زمانی که اقدام به صحبت با وی بکنید ممكن است او با زیر لب سخن گفتن و زمزمه كردن پاسخ دهد. راه رفتن در خواب معمولا بین ۲۰ _ ۵ دقیقه طول می كشد و بعد از آن فرد دوباره به اتاق یا رختخواب خود برمی گردد.

در مجموع می توان نشانه های خواب گردی را موارد زیر تقسیم بندی نمود.

1. 1. باز بودن چشم در هنگام خواب
2. 2. نشستن و انجام رفتارهایی شبیه افراد هوشیار
3. 3. راه رفتن های بی هدف
4. 4. بی روح بودن حالت چهره و داشتن چشم های خیره
5. 5. به خاطر نداشتن اتفاقات و گیجی و پریشانی و گم گشتگی به محض بیدار شدن
6. 6. حرف های نا مفهوم و بی هدف

علت های خواب گردی

خواب گردی دوران كودكی به شیوه های گوناگونی اتفاق می افتد. بیشتر كودكانی كه تحت تاثیر شرایط و تغییرات محیطی قرار می گیرند، شب ها در خواب راه می روند. این گونه راه رفتن های كودك در خواب، معمولا از هیچ اختلال جدی و مهمی نشات نمی گیرد و در بیشتر مواقع زمانی که شرایط استرس آور از بین برود و یا کودک رشد کند به تدریج از بین می روند.

خواب گردی های کودکان در مجموع می تواند از عوامل زیر باشد.

1. 1. برنامه نا منظم خواب و خواب ناکافی
2. 2. پر بودن مثانه
3. 3. بیماری و داشتن تب بالا
4. 4. خواباندن کودک در محیطی شلوغ و پر سر و صدا
5. 5. دادن برخی دارو ها به وی
6. 6. خستگی مفرط و یا فشار هایی که کودک در طول روز متحمل می شود.
7. 7. استرس‌های روزانه و زمینه اضطرابی
8. 8. مسافرت که باعث می شود کودک در جاهای نا آشنا و غریب خوابانده شود.

راه های پیش گیری از خواب گردی در کودکان

مجموعه اقداماتی که برای پیش گیری و کاهش خواب گردی کودک می توان انجام داد به شرح زیر است:

1. 1. برنامه خواب و بیدارشدن كودك خود را کنترل کنید و برنامه منظمی برای آن داشته باشید.
2. 2. اجازه ندهید کودکتان نزدیک زمان خوابش نوشیدنی های کافئین دار مصرف کند.
3. 3. به کودک خود اجازه ندهید قبل از خواب، نوشیدنی زیادی بنوشد و حتما قبل از خواب او را به توالت ببرید.
4. 4. مطمئن شوید که محیط اتاق خواب کودکتان آرام و برای خوابیدن مناسب می باشد. همچنین سر و صدای خانه را هنگام خواب کودک به حداقل برسانید.
5. 5. زمان خواب کودک را زود‌تر آغاز کنید. این کار باعث کاهش خستگی و خواب آلودگی او می شود.
6. 6. دارو و یا قرصی را بدون تجویز پزشک به کودک خود ندهید و از دادن قرص خواب به او پرهیز کنید.
7. 7. تمرین های آرام سازی عضلانی نیز می تواند موجب كاهش استرس و فشار روانی و بهبود رفتار خواب گردی در كودك شود.

راه های درمان خواب گردی

تنها در مواردی که دوره‌ های خواب گردی به طور پیوسته و مداوم اتفاق می‌افتند و باعث می‌شوند کودکتان در طول روز خواب آلوده شود یا رفتارهای خطرناکی را در طول خواب گردی انجام ‌دهد، معمولا نیازی برای درمان خواب گردی وجود ندارد. اما اگر دوره ‌های خوابگردی بسیار زیاد اتفاق بیافتد و مشکلاتی ایجاد ‌کند و یا با رشد کودک خواب گردی از بین نرود، می‌توانید با پزشک مشورت کنید.در درمان خواب گردی، تنها در موارد بسیار شدید است که دارو تجویز می شود. در بقیه موارد می توان با رعایت بهداشت خواب (اجتناب از کم خوابی و داشتن یک برنامه مناسب برای خواب) و اجتناب از مصرف کافئین خواب گردی را کنترل نمود.در مرحله اول باید زمینه اضطرابی و خلقی افراد بررسی شود و با این دسته از افراد مشاوره انجام پذیرد و اصول بهداشت خواب به آنها آموزش داده شود. اگر اصول بهداشت خواب رعایت شود، می‌توان تا حد زیادی اختلال خواب را کنترل نمود.برای کودکانی که اغلب خواب گردی می‌کنند، پزشک ممکن است درمانی به نام بیدار شدن برنامه ریزی شده را توصیه کند. این بیدار شدن‌های منظم، چرخه خواب را بهم می‌زند و به کودکان خوابگرد کمک می‌کند. در موارد نادر پزشک ممکن است برای کودک داروهایی را تجویز نماید.

چند راهنمایی

1. 1. کودک خود را هر شب یک ساعت معین بخوابانید و هر روز سر یک ساعت معین بیدار نمایید.
2. 2. دمای اتاق کودکتان را در دمای مناسب و راحت نگه دارید.
3. 3. کودکتان روزانه به مدت 30-20 دقیقه تحرک بدنی شدید داشته باشد. ورزش مرتب می تواند به خوابیدن کمک کند. هرچند فعالیت قبل از خواب موجب بی خوابی می شود. برای همین توصیه می شود فعالیت کودکتان چند ساعت قبل از خواب باشد.
4. 4. اگر مشکلات کودکتان ادامه دار باشد حتما به پزشک مراجعه نمایید.