یکی از روش هایی که برای وارد آوردن ضربه و تسلط بر دشمن، همیشه مورد توجه بوده و حتی نسبت به نبرد نظامی و درگیری های فیزیکی تاثیرات عمیق تر و کارآمدتری داشته، تمسک به شیوه های جنگ روانی است. جنگ روانی با هدف تضعیف روحیه دشمن و القای شرایط نابسامان و تشویش اذهان عمومی، سعی در شکست دشمن در جبهه های جنگ نرم دارد.

جنگ نرم از زمان فروپاشی شوروی آغاز شد و تا زمان حال ادامه یافت. وقوع انقلاب های رنگی و تغییر رژیم های سیاسی در کشورهای مختلف، نتیجه اقداماتی است که در راستای اهداف برنامه ریزی شده جنگ نرم صورت گرفته است. در این بین، جنگ روانی یکی از روش هایی است که دشمنان در راه اندازی جنگ نرم علیه مخالفان خود همواره از آن بهره می برند.

تعریف جنگ روانی

جنگ روانی عبارت است از سلسله اقداماتی که در جهت اعمال نفوذ و تاثیرگذاری بر روی مبانی فکری، عقیدتی و رفتاری دولت ها و ملت ها و با استفاده از ابزارهای غیر نظامی و غیر سیاسی انجام می شود. جنگ روانی به طرق گوناگون قابل انجام است که در ادامه به معرفی چند مورد از مهم ترین موارد آن می پردازیم.

تبلیغات

تبلیغات به عنوان قوی ترین ابزار جهت انتقال پیام، نقش مهمی در حیطه نفوذ و اطلاع رسانی بر عهده دارد. با استفاده از شیوه های متنوع تبلیغاتی و آراستن پیام بر طبق افکار و منش فرستنده آن، می توان معانی و مفاهیم مورد نظر را در ذهن گیرنده پیام القا نمود. دولت های استعمارگر و قدرت طلب همچون آمریکا و انگلیس و رژیم جعلی اسرائیل، به دلیل برخورداری از توان بالای تبلیغاتی و توسل به فناوری های روز دنیا به طور پیوسته به دنبال تبلیغات مخرب و خلاف واقع بر ضد دشمنان و مخالفان خود بوده اند.

تحریف

یکی از روش هایی که استفاده از آن در فعالیت های خبری و مطبوعاتی رواج گسترده ای دارد، تحریف واقعیات است. تحریف واقعیات به منظور منحرف کردن اذهان عمومی از موضوع اصلی یک مساله به شیوه ایست که افراد از درک حقایق و واقعیات باز مانده و در تشخیص درست مسایل به اشتباه بیفتند.

دشمن فرضی

القای وجود یک یا چند دشمن فرضی از قدیمی ترین روش هایی است که به منظور اعمال جنگ روانی صورت می گیرد. وجود دشمن فرضی، کمک شایانی به محق جلوه دادن خود و فراهم آوردن اعتبار و آبروی بیشتر و در نتیجه زمینه سازی مناسب در جهت نیل به اهداف مورد نظر می کند. زمانی که یک جامعه با بحران های بزرگ سیاسی و اقتصادی مواجه می شود و در تنگنا قرار می گیرد، القای وجود دشمن فرضی می تواند به منظور پنهان کردن بحران ها و ایجاد وحدت عمومی علیه شرایط بحرانی به کار آید.

شایعه پراکنی

شایعه پراکنی به معنی نشر و گسترش مداوم اخبار و اطلاعاتی است که صحت و سقم آنها به درستی مشخص نبوده و منبع دقیق و موثقی ندارند. شایعه به شکل همه گیر، با سرعت بالا و از طریق تکرار در بین افراد پخش و منتشر می شود. زمانی که رسانه ها به سانسور اخبار و اطلاعات پرداخته و جامعه به نوعی در فشارهای روحی و روانی ناشی از فقر خبری گرفتار می شود، شایعه به منظور کاهش بار این فشارها در بین مردم رواج می یابد.

ترور

ترور عموما به منظور ایجاد رعب و وحشت در بین گروه های مخالف و یا مردم یک کشور انجام می شود. به گونه ای که افراد به علت فشارهای وارده به حالت تسلیم درآمده و از مواضع خود چشم پوشی کنند.ترور به دو شکل ترور شخص و ترور شخصیت اعمال می شود. در ترور اشخاص، شخصیت های مهم، بزرگ و تاثیرگذار مانند رهبران فکری، دانشمندان برجسته و بزرگان دینی مورد حمله فیزیکی قرار گرفته و از نظر جانی تهدید می شوند. در ترور شخصیتی، سعی می شود از راه شایعه پراکنی، نشر اکاذیب و تبلیغات باطل چهره شخصیت های مهم و موثر در نظر افراد خدشه دار شده و به شکل غیر حقیقی و نامطلوب جلوه کند.برای مقابله با جنگ روانی دشمن لازم است به شناخت و درک درستی از ابعاد گوناگون آن برسیم تا بتوانیم در جبهه جنگ نرم بر دشمن فائق آییم. به منظور مقابله با جنگ روانی دشمنان، راهکارهای زیر پیشنهاد می شود.

تقویت و گسترش فعالیت های فرهنگی

ابزارهای فرهنگی و هنری به عنوان یکی از مهم ترین عوامل موثر بر نفوذ قدرت نرم، همواره وسیله ای جهت اعمال فشار و تحمیل خواسته ها به سایرین بوده است. از همین رو، دو عنصر فرهنگ و هنر نقش خطیری در معرفی و تبیین آرمان ها و ارزش ها در بین افراد یک جامعه ایفا می کند. از طریق فعالیت های فرهنگی و هنری قوی و متعالی و تقویت پشتوانه باورهای اصیل یک جامعه می توان به مقابله با انواع تهاجمات فرهنگی دشمنان پرداخت و کشور را از دچار شدن به استحاله فرهنگی حفظ کرد.

حفظ اتحاد، همدلی و یکپارچگی و خودداری از اختلافات

یکی از نتایج آشکار جنگ روانی دشمن، بروز اختلاف و دشمنی در میان جریان های گوناگون سیاسی و در بین قومیت ها و مذاهب مختلف یک جامعه می باشد. برای دفع این حملات و تهاجمات، ضروری است وحدت عمومی بین آحاد مردم گسترش یافته و از ترویج مسایلی که سبب ایجاد بدبینی، شک و تردید، درگیری و اختلاف بین افراد می شود، جلوگیری به عمل آید.

برخورداری از بصیرت

تا زمانی که آحاد جامعه بصیرت کافی مبنی بر شناخت و آگاهی صحیح از موقعیت ها و شرایط موجود و تشخیص به موقع نسبت به مناسبت های پیچیده جهان امروز داشته باشند، اقدامات فتنه انگیز و شرارت بار دشمنان در برپایی جنگ روانی نمی تواند صدمه ای به آنها بزند.

اقدام روانی متقابل

برای رویارویی و شکست دشمن در میدان حساس و پرمخاطره جنگ روانی، باید به طور فعال و متعهدانه به مقابله به مثل با اقدامات دشمن پرداخت. همانگونه که عناصر دشمن با تبلیغات گسترده و مداوم، سعی در سم پاشی در فضای فکری جامعه و تغییر و تخریب ارزش ها و عقاید آحاد ملت دارند، می توان با تدوین و اجرای فعالیت های تبلیغاتی متقن، ریشه دار و موثر، توطئه های شوم دشمنان را خنثی کرده و به خودشان برگرداند.