استاد زیست شناسی تطبیقی و تکاملی، دانشگاه ویترتتراسراند

انسان و حیوانات نیاز به انجام کارهای متعددی برای انتقال ژن دارد: خوردن، اجتناب از شکار شدن، تولید مثل و خواب. انجام ندادن هر کدام ازاین الزامات بیولوژیکی منجر به مرگ می شود. اما ما وقتی میخوابیم قادر به انجام وظایف دیگر نیستیم. یکی از اسرار بزرگ علم مدرن این است، چرا ما میخوابیم؟

دانشمندان پیشنهادات بسیاری برای پاسخ به دلیل خواب انسانها داده اند. یکی از دلایل دفع مواد زاید است، دیگری تقویت حافظه است. یکی از راههای سنجش اعتبار این ایده ها مطالعه حیواناتی نظیر پستانداران بزرگ آفریقایی است که به طور معمول مورد مطالعه قرار نگرفته اند.

تحقیقات سابق نشان می دهند که پستانداران بزرگ نسبت به پستانداران کوچک تمایل کمتری به خوابیدن دارند. پس فیل آفریقایی، در بزرگسالی با وزن 3000 تا 5000 کیلوگرم نباید زیاد بخوابد. ثبت امواج مغز راهی پذیرفته شده برای اثبات این موضوع هست که چه زمانی حیوانات خواب هستند:خطوط فعالیت های سراسر مغز ،وقتی شخص در خواب عمیق یا در حال رویا دیدن است می تواند مدت زمانی که مغز بیدار است را نشان می دهد. اما انجام اینکار روی فیل ها به دلیل سینوس های بزرگ جلویی که عمده جمجمه ی آن ها راتشکیل می دهدغیر ممکن است.

برای غلبه بر این مشکل گروه نوروفیزیولوژی ما در دانشگاه ویترتتراسراند، با همکاری ELEPHANT WITHOUT BORDER و UCLA  یک فعالیت سنج را که در مطالعه خواب انسان مورد استفاده قرار میگرفت را برای فیل ها به کار بردند. این کار به ما اجازه داد تاالگو و عادت خواب دو فیل وحشی مادر را مورد بررسی قرار دهیم. نتایج این پژوهش در ژورنال PLoS ONEمنتشر شد و به دو دلیل قابل اهمیت است. با شناختن خواب در تمامی حیوانات می توانیم راهکارهایی را برای بهبود کیفیت خواب انسان و کیفیت زندگی بدست آوریم. اما به همان اندازه، شناختن خواب در حیوانات مانند فیل ها به ما کمک می کند تا آنها را بهتر درک کنیم  و توانایی ما را برای ایجاد راهکارهایی در جهت حفاظت و مدیریت بهتر را ارتقا می دهد.

یافته ها

دستگاهی که استفاده شده تعداد حرکات را هر دقیقه اندازه میگیرد و میتوان به آسانی آن را زیر پوست فیل جایگذاری کرد تا زمانی را که فیل حرکت میکند یا ساکن است را اندازه گرفت. وقتی فیل ها را در حیات وحش مورد بررسی قرار دادیم به این نتیجه رسیدیم که فعالترین قسمت بدن آن ها تنه ی آنهاست. ما معتقد بودیم که اگر تنه به مدت پنج دقیقه حرکت نکند، فیل احتمالا به خواب رفته است بنابراین جاییکه فعالیت سنج را قرار دادیم تنه ی فیل بود.

از ترکیب این با گرنبندهای GPS و ژیروسکوپ که حرکات بدن را در محورهای  x، y و z اندازه گیری میکند، مشاهدات جالبی داشتیم:

فیل ها به طور متوسط دو ساعت در روز می خوابند.

بیشترخواب  آنها به طور ایستاده است، اما هر سه یا چهار روز برای خوابیدن دراز می کشند.برخی شبها اصلا نمی خوابند و 30کیلومتر پیاده روی می کنند.و زمانی که می خوابند و بیدار می شوند به شرایط محیطی وابسته است ونه به طلوع و غروب آفتاب.

نشانه های محیط زیستی

فیل ها برخی شب ها را بدون خواب سپری می کنند.. این برای یک فیل سه شب و برای فیل های دیگر دو شب اتفاق افتاد. کمی پس از غروب خورشید در آن شب ها، فیل ها، شاید با شکار شیرها، شکارچیان یا حتی یک فیل نر مضطرب و پریشان شدند و باقیمانده شب مسافتی حدود 30 کیلومتر را پیموده اند. این رفتار قبلا برای فیل ها ثبت نشده بود و نشان می دهد که فیل ها واقعا به فضای زیادی نیاز دارند که برای حفاظت از فیل ها اهمیت دارد. در نهایت، زمانی که فیلها به خواب میرفتند (شروع خواب) و بیدار شدن (اتمام خواب) به غروب و طلوع خورشید وابسته نیست. در عوض، هر دو به شدت به شرایط زیست محیطی ، که ترکیبی از دما، رطوبت، سرعت باد و تابش خورشید است، وابسته اند. به نظر می رسد که نشانه های زیست محیطی برای رفتن به خواب و بیدار شدن از خواب در زمان مناسب مهم هستند. اگر دقیق تر بررسی کنیم، ممکن است بتوانیم محیط زندگی انسانی را به نحوی تنظیم کنیم که بتواند خواب راحتتری داشته باشد.

گردآورنده : توپ تاپ