روش های پیشگیری از بارداری

روش های موجود برای پیشگیری از حاملگی به شکل های مختلف تقسیم بندی می شوند. روش های سنتی یا عوامانه عبارتند از جماع منقطع، شستشوی بعد ا زمقاربت، آمنوره شیردهی، و پرهیز دوره ای (ریتم، روش طبیعی) روش های پوششی عبارتند از کاندوم ها ( مردانه و زنانه) ، دیافراگم، سرپوش روی گردن رحم، اسفنج واژینال، و مواد اسپرم کش. روش های هورمونی شامل قرصهای ضد بارداری و پروژستین های تزریقی یا ایمپلانتی طولانی اثر می باشند. به علاوه از IUD و روشهای عقیم سازی (بستن لوله زنان، وازکتومی در مردان) نیز برای پیشگیری استفاده می شود.

جماع منقطع (coitus interruptus)

یکی از قدیمی ترین روش های پیشگیری ، بیرون آوردن آلت قبل از انزال است. در نتیجه منی در خارج از دستگاه تناسلی زن ریخته می شود.عیب آن لزوم کنترل کافی مرد است تا بتواند قبل از انزال به موقع آلت را بیرون بیاورد. میزان حاملگی هنگام استفاده از این روش احتمالاً بیش از اکثر روش های دیگر است، اما آمار مطوئنی در این زمینه وجود ندارد. ممکن است به علت خروج منی قبل از ارگاسم یا ریخته شدن منی روی اندام تناسلی خارجی در نزدیکی واژن، حاملگی روی دهد.

شستشوی پس از مقاربت (male condom)

کاندوم ساخته شده از لاتکس، پوششی برای پیشگیری از حاملگی است که حین مقاربت روی آلت مرد را می پوشاند و مانع ریختن منی در واژن می شود.مزیتهای کاندوم تأثیر زیاد در عین ارزانی،حفاظت در برابر بیماری های مقاربتی و راحتی استفاده آن است. امروزه بعضی کاندوم ها حاوی اسپرم کش هستند که در صورت پاره شدن کاندوم مانع حاملگی شود. به علاوه مواد اسپرم کش تا حدودی در برابر بیماری های مقاربتی ایمنی ایجاد می کند و اضافه کردن این مواد فایده بیشتری به همراه دارد. با توجه به نگرانی در مورد بیماری های مقاربتی و اپیدمی ایدز، افرادی که در معرض خطر زیاد این عفونت ها هستند بیشتر باید از کاندوم استفاده کنند.

کاندوم احتمالاً رایج ترین اسباب مکانیکی مورد استفاده برای پیشگیری در جهان امروز است. اکثر کاندوم ها از لاتکس به ضخامت 0/8-0/3 میلی متر ساخته شده اند؛ این لایه نسبت به اسپرم و اکثر ارگانیسم های باکتری هایی و ویروسی موجب بیماری مقاربتی یا HIV غیر قابل نفوذ است.عدم تأثیر کاندوم ها ناشی از اشکال در ساخت (حدود 3 مورد از 1000 کاندوم) ، اشتباه تکنیک استفاده مثلاً پوشاندن کاندوم پس از آنکه مقداری آلت و کوچک شدن آن درون واژن، می باشد. اضافه کردن مقدار کمی ماده اسپرم کش نونوکسینول 9 به کاندوم، باعث می شود در صورت پاره شدن آن حاملگی کمتر روی دهد. به طور کلی، میزان حاملگی هنگام استفاده از کاندوم ها در سال اول 15-2% بوده است.

اگر بخواهیم تأثیر ضد بارداری بیشتر باشد، از روش دومی مثل کف یا ژل واژینال ضد بارداری همراه با کاندوم استفاده می شود. این روش دوم احتمال حاملگی ناشی از اشکالات مکانیکی یا تکنیکی را کاهش می دهد. هیچ ارتباطی بین استفاده از روش های پیشگیری واژینال ( مواد اسپرم کش)  و وقوع ناهنجاریهای مادر زادی ( در صورت وقوع حاملگی) پابت نشده است.

کاندوم زنان (female condom)

کاندوم های زنانه(Reality Vaginal pouch) نیز وارد بازار شده است. طرح آن به صورت کیسه ای از جنس لایه نازک polyurethane با دو حلقه منعطف در دو انتهاست. یک حلقه در عمق واژن قرار می گیرد و حلقه دیگر در خارج واژن نزدیک دهانه ورودی آن می نشیند. در تحقیق های اولیه میزان حاملگی تا حدودی بیشتر از کاندوم ها مردانه بود (26% در سال اول تخمین زنده شد) اما طول مدت تحقیق ها نسبتاً کوتاه بود و لذا میزان حاملگی برآورد شده ممکن است منعکس کننده میزان واقعی هنگام استفاده طولانی مدت نباشد. کاندوم های زنانه این مزیت را دارند که در کنترل زن هستند ( نه مرد که ممکن است رعایت صحیح استفاده آن را نکند) و او را در برابر بیماری های مقاربتی محافظت می کنند. عیوب اصلی هزینه بالا و بزرگ بودن اندازه آنهاست. اما در آزمون های بالینی اولیه، 75-65% زنان، و 80-75% زوج های آنها این اسباب را قابل قبول و مطلوب می دانستند.

دیافراگم واژینال

دیفراگم یک مانع مکانیکی بین واژن و کانال گردن رحم است. دیافراگم ها حلقه های گرد با قطر 50تا 105 میلی متر هستند که برای قرار گرفتن در حفره واژن و پوشاندن گردن رحم طرح شده اند. طرح های مختلفی وجود دارد. باید ژل یا کرم ضد بارداری در سمت سرویکال دیافراگم گذاشته و سپس آن را در محل قرار داد، زیرا بدون آن غیر مؤثر است. این ماده هنگام کارگذاری نقش نرم کننده را نیز ایفاء می کند. پس از آنکه دیافراگم به خوبی در محل خود قرار گرفت باید بر روی آن و داخل واژن باز هم ژل استعمال کرد. اگر از دیافراگم با اندازه مناسب ( که در معاینه لگن و آزمایش با حلقه های اندازه گیری مشخص می شود) و طبق دستور صحیح استفاده شود، میزان حاملگی 20-2 مورد در 100 زن در سال می باشد. عیب دیافراگم این است که باید پزشک یا برسنل حرفه ای و نتخصص اندازه آن را مشخص کند و باز هم نیاز به حفاظت شخص در مقابل بیماری های مقاربتی می باشد.

استفاده اندازه نامناسب یا کارگذاری غیر صحیح و جابجا شدن دیافراگم حین مقاربت موجب حاملگی می شود. دیافراگم ها نیز مثل کاندوم ها در برابر بیماری های مقاربتی مقداری محافت ایجاد می کنند که عمدتاً مربوط به مصرف همزان اسپرم کش است.

سرپوش گردن رحم (cervical cap)
  cervical cap دیافراگم کوچک فنجانک مانندی است که روی گردن رحم گذاشته می شود. تصور می کنند که این اسباب به واسطه ساکشن (مکش) در محل باقی می ماند. برای آنکه مانع خوبی در برابر اسپرم ایجاد شود، باید به طور کیپ روی گرن رحم قرار گیرند. به علت تنوع اندازه گردن رحم، تعیین آن در هر فرد ضروری است. این امر استفاده روش مزبور را خیلی محدود می کند. تعیین اندازه مناسب برای هر گردن رحم مشکل است. به علاوه خیلی از زنان نمی توانند گردن رحم خود را با لمس پیدا کنند و بنابراین قرار دادن صحیح cap روی گردن رحم برایشان خیلی مشکل است.

اسفنج ضد بارداری( Contraceptive sponge)

فراورده های اسپرم کش

پرهیز دوره ای مقاربت

قرص های ضد بارداری هورمونی

1. قرص های تک مرحله ای
2. قرص های ترکیبی چند مرحله ای

نکاتی در مورد قرص های ضد بارداری خوراکی

1- موارد منع مصرف:

حاملگی، شیردهی، سابقه بیماری پستانی، بیماری کبدی، خونریزی غیر طبیعی و تشخیص داده نشده مهبل، زنان بالای 40 سال، بیماری قلبی و سابقه لخته شدن خون در عروق قلب، مغز ریه و پا.

2. مواردی که باید با احتیاط مصرف شود:

دیابت، سیگاری ها ، سابقه افسردگی، سابقه میگرن، قاعدگی های نامنظم، بیماری کیسه صفرا، افراد دارای واریس، صرع، فشار خون

3- عوارضی مثل لکه بینی، تهوع، سرگیجه، حساسیت سینه ها و سردرد خفیف در 2 تا 3 ماه مصرف قرص شایع می باشند لذا باید به فرد یادآوری کرد که با بروز چنین عوارضی، مصرف قرص را قطع کند زیرا این عوارض از بین می روند.

4- فراموش کردن قرص، شایع ترین علت خونریزی است و باید دانست که در صورت خونریزی، خوردن قرصها ادامه یابد حتی اگر میزان خون ریزی مثل دوران قاعدگی باشد و با پزشک نیز بایدمشورت کند.

5- مصرف بعضی داروها مثل آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد تشنج و ضد سل و ... .و ابتلا به بیماری هایی مثل استفراغ و اسهال شدید، اثر قرص را کم می کند لذا باید به پزشک مشورت کند.

6- با مصرف قرص های ضد بارداری، خون ریزی قاعدگی کمتر از قبل می شود که از مزایای قرص محسوب می شود اما اگر خیلی خونریزی کم شد و یا بصورت لکه بینی درآید باید با پزشک مشورت کند.

7- مزایای قرص های ضد بارداری :

کاهش درد قاعدگی ، پیشگیری از پوکی استخوان، پیشگیری از بعضی کیست های تخمدان، کم کردن علایم و ناراحتی های پیش از قاعدگیو ...

8- مصرف قرص های ضد بارداری در افراد سیگاری خطر انفارکتوس یا سکته قلبی را افزایش می دهد و با افزایش سن و یا مصرف زیاد سیگار این خطر بالاتر می رود.

9- قرص های ترکیبی به هیچ وجه باعث نازایی نمی شوند و بعد از قطع قرص در 90 درصد موارد، پس از 3 ماه تخمک گذاری بر می گردد.

نویسنده و تهیه کننده: توپ تاپ