احکام اعتکاف

اعتکاف در ادیان دیگر

1661. آیا اعتکاف به دین مبین اسلام اختصاص دارد یا در شرایع و ادیان دیگر هم وجود داشته است؟

ج. ظاهرا وجود داشته است و آیه ى 125 سوره ى مبارکه ى بقره را به آن اشاره گرفته اند.

 

زمان اعتکاف

1662. آیا اعتکاف به زمان هاى ویژه اى اختصاص دارد؟ و بهترین زمان جهت اعتکاف چیست؟

ج. در هر زمانى که روزه در آن ایام صحیح است اعتکاف نیز جایز و صحیح است و بهترین اوقات اعتکاف ماه رمضان و برترین اوقات رمضان دهه ى آخر آن است.

 

اعتکاف بدون قصد عبادت

1663. آیا توقف در مسجد، بدون قصد عبادت، اعتکاف به شمار مى آید یا قصد عبادت هم لازم است؟

ج. قصد عبادت هم لازم است.

شرط ضمن نیّت اعتکاف

1664. شرط ضمن نیّت اعتکاف به چه معنا است و چه شروطى را انسان مى تواند در آن نیت کند؟

ج. به این معنا است که از اوّل مى تواند شرط کند که هر وقت خواست، چه با عروض مانع یا عدم آن از اعتکاف دست بردارد، هر چند در روز سوّم هم باشد.

 

اعتکاف واجب

1665. اعتکاف به واسطه نذر، عهد، قسم، یا شرط ضمن عقد یا اجاره چه حکمى دارد؟

ج. واجب مى شود.

 

اعتکاف نیابتى

1666. اعتکاف به نیابت از میّت یا حى چه حکمى دارد؟

ج. اعتکاف به نیابت از میّت صحیح است و صحت آن به نیابت از حى محل تأمل است.

 

قصد اعتکاف

1667. آیا در اعتکاف قصد وجوب یا استحباب لازم است؟

ج. لازم نیست.

 

زمان نیّت اعتکاف

1668. زمان نیّت اعتکاف چه وقت است؟ آیا مى توان در اوّل شب نیّت کرد؟

ج. زمان نیّت اعتکاف اوّل طلوع فجر روز اوّل است و از اوّل شب هم مى تواند نیت کند؛ بلکه نیّت از شب موافق احتیاط مستحبى است و اگر اعتکافش بیش از سه روز است، از همان وقت نیّت را شروع مى کند.

اشتباه در نیت

1669. اگر براى اعتکاف وجوبى، از روى اشتباه نیّت استحبابى کند یا بالعکس، تکلیف چیست؟

ج. اگر به قصد انجام وظیفه فعلى بوده است، صحیح است.

 

اعتکاف مسافر

1670. آیا مسافر مى تواند معتکف شود؟

ج. اگر بتواند در آن سفر روزه بگیرد، اعتکاف او صحیح است.

 

مصادف شدن اعتکاف با عید فطر و قربان

1671. اگر زمانى نیّت اعتکاف کند که روز عید یا قربان در بین ایّام اعتکاف واقع شود، چه حکمى دارد؟

ج. جایز نیست.

 

اعتکاف بیشتر از سه روز

1672. اعتکاف بیشتر از سه روز، به صورتى که آن زیاده، بخشى از یک روز یا شب باشد، چه حکمى دارد؟

ج. در جایى که اعتکاف سه روز باشد، صحت تلفیق، محل تامّل و اشکال است و اگر بیشتر باشد و از اوّل نیّت آن را داشته است، تلفیق جایز است.

 

اعتکاف روز ششم

1673. کسى که پنج روز در اعتکاف بوده است، آیا اعتکاف روز ششم هم بر او واجب است؟

ج. بلى، روز ششم واجب است، على الاقوى.

مراد از روز در اعتکاف

1674. منظور از روز در اعتکاف چیست؟

ج. منظور از طلوع فجر است تا غروب شمس نسبت به روز اوّل و آخر، و دو شبى که در وسط قرار مى گیرد داخل است.

 

سه روز تلفیقى

1675. آیا سه روز تلفیقى در تحقق اعتکاف کافى است؟

ج. در آن تامّل و اشکال است.

 

اعتکاف زن و اجازه شوهر

1676. آیا در اعتکاف، زن باید از شوهر خود اجازه بگیرد؟

ج. در صورتى که اعتکاف او منافى با حق شوهر باشد، اجازه لازم است و با عدم منافات هم احتیاط در اجازه است.

 

اجازه فرزند از پدر جهت اعتکاف

1677. آیا فرزند لازم است که براى اعتکاف از پدر خود اجازه بگیرد؟

ج. اگر اعتکاف فرزند مستلزم آزار و اذیت آن ها باشد، اجازه ى پدر و مادر لازم است.

 

مساجدى که در آن اعتکاف صحیح است

1678. در چه مساجدى اعتکاف صحیح است؟

ج. اعتکاف در مسجد جامع هر شهرى صحیح است.

 

راه احراز مسجد جامع

1679. از چه راه هایى مى توان مسجد جامع بودن جایى را احراز نمود؟

ج. مسجدیّت یا جزئیت براى آن به علم یا شیوع مفید علم یا اطمینان یا به بیّنه یا به حکم حاکم شرع ثابت مى شود و در خبر دادن عدل واحد تأمّل است و مسجد جامع مسجدى است که اکثر اهالى شهر در آن جا نماز مى خوانند؛ هر چند از آن محل هم نباشند.

 

مسجد جامع متروک

1680. برخى از مسجدهاى جامع در شهرها، در قدیم مرکزیّت و جامعیّت داشته و فعلاً به حالت نیمه متروک درآمده و جامعیّت خود را از دست داده است؛ هر چند هنوز به آن مسجد جامع اطلاق مى شود و در عوض مسجدهاى بزرگ با مرکزیّت بیشترى ساخته شده است، آیا اعتکاف در این گونه مساجد جدیدالتأسیس، بدون عنوان مسجد جامع صحیح است؟

ج. باید عنوان مسجد جامع صدق کند.

 

تعدّد مسجد جامع

1681.اگر مسجد جامع در شهر متعدد باشد، حکم اعتکاف چیست؟

ج. در صورت تعدّد مخیّر است در هر یک از آن مساجد اعتکاف نماید.

 

اعتکاف در مسجد جمکران

1682. آیا اعتکاف در مسجد مقدس جمکران صحیح است؟

ج. صحیح نیست، چون مسجد جامع شهر نیست.

 

اعتکاف در مسجد دانشگاه

1683. آیا اعتکاف در مسجد دانشگاه صحیح است؟

ج. صحیح نیست و مسجد جامع شهر به حساب نمى آید.

اعتکاف در محل مشخص شده جهت دیگرى

1684. اگر فردى گوشه مشخصى از مسجد را جهت اعتکاف خود معین نماید و فرد دیگرى در آن جا معتکف شود، آیا اعتکاف فرد دوم باید با اجازه فرد اوّل باشد؟ و در صورت عدم رضایت او، آیا اعتکاف وى باطل است؟

ج. اجازه از فرد اوّل لازم است و در صورتى که او را از آن مکان رانده و وى از آن جا اعراض کرده و به جاى دیگر رفته، بنابر اقوى اعتکاف او صحیح است، هم چنین اگر به جاى دیگر نرفته؛ ولى مکان منحصر در این جاى غصب شده نیست که در این صورت نیز اعتکاف صحیح مى باشد؛ اما اگر امکان اعتکاف منحصر در مکان غصب شده باشد و آن فرد نیز از آن مکان اعراض ننموده باشد، اعتکاف باطل است.

 

موارد جواز خروج معتکف

1685. در چه مواردى جایز است معتکف از مسجد خارج شود؟

ج. معتکف مى تواند براى اداى شهادت، تشییع جنازه، نماز جماعت، ضروریات عرفى یا شرعى، واجب یا مستحب خارج شود، به شرط اکتفا به قدر ضرورت و عدم فصل طولانى که به اعتکاف اخلال وارد سازد. و ضابطه آن هر چیزى است که خروج براى آن عقلاً یا شرعا یا عادةً لازم بوده و از امور واجب یا راجح باشد، چه امور دنیایى یا آخرتى، چه در ترک آن ضرر متوجه او بشود یا نه.

 

شرکت در نماز جمعه و جماعت

1686. آیا معتکف مى تواند جهت امامت و یا مأموم شدن در نماز جمعه و جماعت، از مسجد خارج شود؟

ج. بله، فى الجمله مى تواند (جامع المسائل، ج 2، ص 44).

خارج شدن جهت درس

1687. آیا اگر تحصیل علم واجب باشد، فرد معتکف مى تواند جهت شرکت در دروس ساعاتى را از مسجد خارج شود؟

ج. اشکال ندارد، ولکن باید به حدّى نرسد که صورت اعتکاف محو شود.

 

خروج جزیى از مسجد

1688. اگر انسان براى ملاقات نزدیکان ـ در حد چند دقیقه ـ از مسجد خارج شود، آیا به پیوستگى اعتکاف او خدشه وارد مى شود؟

ج. خیر.

 

طولانى شدن خروج ضرورى از مسجد

1689. اگر کسى به جهت ضرورت از مسجد خارج شود و خروج او به علتى طولانى شود، آیا به اعتکاف او ضرر مى رساند؟

ج. اگر خروج کسى در موارد ضرورت طول بکشد، به گونه اى که صورت اعتکاف محو شود، اعتکاف او باطل است.

 

خروج از مسجد به علت فراموشى

1690. اگر کسى از روى فراموشى محل اعتکاف را ترک کند، اعتکافش چه حکمى دارد؟

ج. باطل نمى شود، مگر این که زمان خروج طولانى شود، به گونه  اى که از صورت اعتکاف خارج شود، ولى اگر عمدا خارج شود، هر چند مسأله را نمى  دانسته، اعتکافش باطل مى  شود.

 

خارج نشدن از مسجد در صورت وجوب خروج

1691. اگر خروج از مسجد از جهت پرداختن دیِن و قرض ـ که پرداخت آن بر او واجب است ـ یا به جهت رفتن به کار دیگر که اداى آن متوقف بر خروج از مسجد است، بر او واجب باشد؛ ولى از مسجد خارج نشود، آیا مرتکب عمل حرامى شده و آیا اعتکاف او باطل است؟

ج. اگرچه کار حرامى کرده است، ولى اعتکاف او صحیح است.

 

نگاه شهوت  آلود در اعتکاف

1692. آیا لمس همراه با ریبه و شهوت در ایام اعتکاف ـ نسبت به جنس موافق یا مخالف ـ موجب باطل شدن اعتکاف مى  گردد؟

ج. لمس و تقبیل (بوسیدن) با شهوت، بنابر احتیاط حرام و مبطل است.

 

آیا استعمال عطر و ادکلن در اعتکاف

1693. آیا استعمال عطر و ادکلن براى فرد معتکف اشکال دارد؟

ج. بوییدن عطر و گل جهت لذت بردن از آن ها در اعتکاف حرام است.

 

استعمال عطر جهت نماز

1694. اگر معتکف جهت استحباب استفاده از عطر، در نماز خود را معطر کند (نه براى لذت بردن از بوى آن)، آیا مرتکب عمل حرامى شده است؟

ج. ظاهرا اگر بوییدن صادق نباشد، حرام نیست.

 

مباحثه علمى در حال اعتکاف

1695. اگر مباحثه علمى در حال اعتکاف به جرّ و بحث منجر شود، آیا موجب باطل شدن اعتکاف است؟

ج. اگر براى غلبه بر خصم و امر باطل باشد جایز نیست و اگر به قصد اظهار حق و ردّ کردن فرد مقابل از خطا باشد، مانعى ندارد.

خرید و فروش در حال اعتکاف

1696. اگر معتکف خرید و فروش نماید، آیا معامله و اعتکاف او باطل است، یا فقط مرتکب فعل حرامى شده است؟

ج. معامله باطل نیست، ولى حرام است و على الاحوط باطل کننده اعتکاف هم هست؛ به معناى مراعات احتمال صحّت و بطلان هر دو.

 

انجام غسل در مسجد

1697. آیا غسل کردن معتکف در مسجد اشکال دارد؟ و آیا فرقى بین غسل جنابت و غسل  هاى مستحبّى دیگر وجود دارد؟

ج. انجام غسل در مسجد مانعى ندارد، به شرط آن که مسجد آلوده نشود و فرقى هم بین غسل ها نیست، و در صورت لزوم غسل جنابت، اگر خروج از مسجد ممکن است، بیرون مسجد غسل مى کند، به تفصیلى که در مقدار زمان و مسجدین و غیر آن در جاى خود مذکور است. (به جامع المسائل، ج 2، ص 41 مراجعه شود).

 

انصراف از اعتکاف

1698. آیا معتکف مى تواند از اعتکاف منصرف شود؟

ج. برگشت و انصراف از اعتکاف در واجب معین و هم چنین در غیر معین، بعد از تمام شدن دو روز جایز نیست و منظور از دو روز غروب روز دوم است و در صورتى که هنگام نیّت اعتکاف، شرط رجوع داشته است، مى تواند هر وقت خواست ـ بنا به تفصیلى که در جواب هاى قبلى گذشت ـ از اعتکاف دست بردارد؛ هر چند روز سوم هم باشد.

اعتکاف در یک ماه

1699. اگر کسى نذر کند یک ماه را معتکف شود، آیا شب اوّل هم جزو همان یک ماه است؟

ج. بلى، شب اوّل ماه، جزو ماه است. (براى توضیح بیشتر به جامع المسائل، ج 2، ص 41، م 9 رجوع شود).

 

نقصان ماه از سى روز

1700. اگر کسى نذر کند یک ماه را اعتکاف نماید و ماه ناقص باشد، آیا باید روز سى  ام را هم بگیرد یا نه؟

ج. با تمام شدن ماه، وظیفه تمام مى شود و اعتکاف روز سى ام از آخر واجب نیست، اگرچه احوط است.

 

اعتکاف یک ماه جدا جدا

1701. اگر کسى نذر کند به مقدار یک ماه معتکف شود، آیا مى تواند اعتکاف هاى متفرّق و پراکنده انجام دهد، یا باید یک ماه به هم پیوسته باشد؟

ج. اگر نذر یک ماه بین الهلالین کرده است، پى در پى بودن واجب است و در غیر این صورت مى تواند متفرق معتکف شود؛ یعنى سه روز سه روز معتکف شود تا سى روز.

 

قضاى اعتکاف نذرى

1702. اگر نذر کند ایام معینى را معتکف شود و از آن ایام معین تخلف کند، آیا قضاى آن بر او واجب است یا خیر؟

ج. قضا بر او واجب است.

اعتکاف در دو مسجد

1703. آیا در اعتکاف، وحدت مسجد شرط است؟ اگر دو مسجد به هم متصل باشند چه طور؟

ج. بلى، وحدت مسجد شرط است، مگر در صورت اتصال زمین آن دو مسجد به یکدیگر که مى  تواند در هر کدام باشد، هر چند در نیّت یکى را معین کرده بنابر اظهر.

 

زیارت بین اعتکاف

1704. اگر کسى در مسجد اعظم قم و یا مسجدهاى اطراف مضجع مطهر امام رضا ـ علیه  السّلام ـ معتکف شود، آیا در کوتاه مدت یا بلند مدت مى  تواند کنار قبر حضرت رضا ـ علیه  السّلام ـ و یا حضرت معصومه ـ سلام  اللّه  علیها ـ به عبادت و زیارت بپردازد؟ و زیارت او خروج از مسجد محسوب مى  شود؟

ج. مى  تواند زیارت کند، به حدى که صورت اعتکاف محو نشود.

 

بام و زیر زمین مسجد

1705.مکان هایى هم چون بام و زیر زمین مسجد که شک داریم جزو مسجد است یا نه، آیا مى توان در حین اعتکاف به آن جا رفت؟

ج. در حال اعتکاف نزول به سرداب (زیرزمین) مسجد و رفتن به بام مسجد جایز است، ولى مقدار اضافى اگر جزئیتش مشکوک باشد، رفتن به آن جا جایز نیست. (جامع المسائل ج 2، ص 40 و ص 49، م 18).

 

اعتکاف بچه ممیّز

1706. آیا اعتکاف بچه ممیّز صحیح است؟

ج. صحیح است.

جنابت معتکف

1707. اگر معتکف در مسجد جنب شود، چه باید بکند؟

ج. باید فورا غسل را به جا آورد، بنابراین اگر غسل در داخل و خارج مسجد ممکن است و غسلِ در مسجد محتاج به توقف و مکث در مسجد است، فورا خارج شود و در خارج غسل کند و در دو مسجد پیامبر ـ صلى  اللّه  علیه  وآله وسلّم ـ و مسجد الحرام با تیمم خارج شود.

 

لمس و بوسیدن باشهوت همسر در اعتکاف

1708. آیا لمس و بوسیدن همسر با شهوت، در حال اعتکاف اشکال دارد؟

ج. بنابر احتیاط واجب حرام است.

 

تفاوت وظیفه معتکف و محرم

1709. آیا آن چه بر محرم حرام است، بر معتکف هم حرام است؟

ج. محرمات احرام بر معتکف حرام نیست، مگر بعضى از محرمات.

 

باطل شدن اعتکاف بر اثر باطل شدن روزه

1710. آیا اگر روزه کسى باطل شود، اعتکاف او نیز باطل مى  گردد؟

ج. بلى، باطل مى  شود.

 

محرمات اعتکاف

1711. اگر معتکف مرتکب فعل حرامى شود که روزه را باطل نمى  کند، اعتکاف او چه حکمى دارد؟

ج. محرمات اعتکاف هر چند روزه را باطل نکند، اعتکاف را باطل مى کند بنابر احتیاط؛ ولى در غیر جماع، ترک احتیاط نشود به این که تمام کند و قضا کند؛ و باطل کردن محرمات در صورتى است که از روى عمد باشد نه سهو و غفلت، و محرّماتى که جزو محرّمات اعتکاف نیست، ضرر به صحّت اعتکاف نمى زند.

 

جماع در اعتکاف

1712. آیا باطل کردن اعتکاف به وسیله جماع یا سایر محرّمات، کفاره دارد؟ و اگر کفاره دارد، آیا کفاره  اش مانند کفاره ماه رمضان است؟

ج. بلى، جماع کفاره دارد و کفاره  اش کفاره ماه رمضان است، اما در سایر محرمات کفاره نیست اگرچه احوط است.

1713. اگر اعتکاف در ماه رمضان باشد یا هم زمان با قضاى روزه ماه رمضان باشد و بنابر فرض با جماع، اعتکاف و روزه باطل شود، چه حکمى دارد؟

ج. اگر اعتکاف او در رمضان باشد و جماع کند، کفاره ابطال روزه ماه رمضان با کفاره  ى باطل کردن اعتکاف، جمع و متعدد مى شود و کفاره  ى باطل کردن روزه قضاى رمضان در صورتى است که آن عمل بعد از ظهر باشد.

1714. اگر نذر کند در ماه رمضان معتکف شود، سپس در ماه رمضان روزه  اش را با جماع باطل کند، چه حکمى دارد؟

ج. در فرض سؤال سه کفاره بر او واجب است، کفاره  ى باطل کردن روزه ماه رمضان، کفاره شکستن نذر و کفاره باطل کردن اعتکاف با جماع.

 

اعتکاف بیمار

1715. آیا بیمار و کسى که روزه برایش ضرر دارد، مى  تواند معتکف شود؟ و اگر در حال اعتکاف باشد، ولى روزه بگیرد ثوابى مى برد؟

ج. نمى  تواند معتکف شود و ثواب اعتکاف هم نمى  برد.

قرص خوردن زن جهت شرکت در اعتکاف

1716. آیا زن مى  تواند جهت شرکت در اعتکاف، براى جلوگیرى از عادت ماهیانه قرص مصرف نماید؟

ج. اگر برایش ضرر نداشته باشد، اشکال ندارد.

 

مرگ معتکف

1717. اگر معتکف در بین اعتکاف واجب یا مثل آن بمیرد، آیاقضاى آن بر ولىّ او واجب است؟

ج. ظاهر، وجوب قضاى روزه است، اگر به غیر اعتکاف واجب شده است و هم چنین وجوب قضاى روزه و اعتکاف است اگر روزه در حال اعتکاف را نذر کرده بود و تمکّن از قضا داشته و انجام نداده تا مرده است. اما اگر روزه براى اعتکاف واجب شده، پس وجوب قضاى آن بر ولى محل اشکال است

 

 

 

منبع: http://www.bahjat.org/index.php/ahkam-2/esteftahat/143-2011-09-06-09-31-51.html